Phong cách trà đạo của người Nhật Bản

Nhật Bản được xem như là một đất nước của nghệ thuật. thật vậy, từ những điều giản dị trong cuộc sống như: nấu ăn, cách thức ăn uống, cắm hoa, trồng cây cảnh…. Người nhật đều không cho là việc bình thường mà họ nâng chúng lên mức tầm nghệ thuật. có nghĩa là ngoài sự hiểu biết và thực hành một cách thành thục, ngươi nhật còn đòi hỏi việc đó phải có sự tinh tế và khéo léo. Thưởng thức trà đạo trên đất phù tang. Trà đạo của người Nhật cũng không nằm ngoài thói quen văn hóa đó. Và trà đạo là thứ không thể thiếu khi nhắc tới quốc gia này.

Nguồn gốc trà đạo nhật

Trà đạo là một nghệ thuật thưởng thức trà trong văn hóa Nhật Bản, được phát triển từ cuối thế kỷ 12. Theo truyền thống của nhật, vào khoảng thời gian đó có vị cao tăng người nhật là eisai sang Trung Hoa để thăm vấn học đạo. khi trở về nước ngài mang theo một số hạt trà về trồng trong sân chùa, sau nay chính eisai này sáng tác ra cuốn “ khiết trà dưỡng sinh ký” (kissa yojoki) nội dung ghi lại mọi chuyện liên quan đến thú uống trà.

Từ đó dần dần công dụng giúp thư giãn lẫn tính hấp dẫn đặc biệt của hương vị trà đã thu hút rất nhiều người dân nhật đến với cái thú uống trà, họ đã kết hợp giữa cái thú uống trà với tính thiền của phật giáo để nâng cao nghệ thuật thưởng thức trà. Phát triển nghệ thuật này trở thành trà đạo. một sản phẩm đặc sắc thuần nhật. từ uống trà, cách uống trà rồi nghi thức uống trà cho đến trà đạo là một tiến trình không ngưng nghỉ mà cái đích đến cuối cùng người nhật muốn hướng tới là cải biến tục uống trà du nhập từ ngoại quốc trở thành một tôn giáo trong nghệ thuật sống của chính dân tộc mình. Hiển nhiên ở đây trà đạo không chỉ đơn thuần là con đường, phép tắc uống trà mà trên hết nó là một phương thức hữu hiệu làm sạch tâm hồn bằng cách hòa nhập vào thiên nhiên từ đó tu tâm dưỡng tính và nhập định thiền để đạt giác ngộ.

Nghi lễ uống trà của người Nhật Bản

      Nhìn chung, nghi lễ Trà đạo được dùng để diễn đạt sự hài hoà, kính trọng, thuần khiết và thanh bình. Một cuộc trà đạo của người Nhật nếu theo đúng quy cách sẽ được tiến hành theo các bước sau:

       Đầu tiên là khâu mời:

       Để cho lịch sự, gia chủ sẽ viết thư mời gửi đến từng người, ghi rõ địa chỉ và thời gian. Sau khi nhận được thư mời, người ta sẽ viết thư trả lời, cho biết có đến dự trà đạo được hay không.

      Lúc đến nơi, những người khách chào lẫn nhau. Họ được phục vụ nước nóng trong khi chờ đợi trên một chiếc ghế băng ngoài vườn và gia chủ sẽ bước ra chào hỏi khách mới đến. Khách chỉ việc cúi chào chủ nhà.

      Sau đó những vị khách sẽ vào phía trong vườn để xúc miệng và rửa tay, tẩy trần những ô uế. Sau công đoạn này, họ sẽ bước vào phòng uống trà theo thứ tự địa vị trên dưới và đứng cạnh tường. Sau khi tất cả khách đã vào đủ họ ngồi xuống sàn nhà.

      Sau khi chào hỏi nhau, họ bắt đầu vào bữa ăn trước,các món ăn như cơm cháo được dọn ra. Họ uống rượu Sake. Sau tiệc rượu là phần tráng miệng bằng bánh ngọt. Sau bữa ăn này khách lại ra vườn ngồi đợi.

      Sau đó gia chủ rung chuông để khách trở vào. Đây là lúc uống trà thật sự

     Nghệ thuật uống trà đạo của Nhật Bản bao gồm các bước sau

Bước 1: Nước pha trà

Tuyệt đối không bao giờ lấy nước đang sôi để pha trà, có nghĩa là không thể nào dùng nước đang sôi trong bình rót vào bình pha trà. Lý do trông không đẹp mắt và nhất là tất cả các loại trà Nhật bản, trà xanh, trà bột dùng trong lễ dâng trà không bao giờ dùng nước đang sôi ! Nước pha trà phải được đựng trong một bình thủy hay nước được nấu trong một cái ấm kim khí không nắp trên bồn than rất yếu để giữ nước ở khoảng 80-90 0C.

Bước 2: Làm ấm dụng cụ

Ấm pha trà và tách uống trà được tráng bằng nước sôi trong bình thủy để làm ấm dụng cụ, sau đó dùng khăn lau khô trước khi xử dụng. Cho trà vào ấm pha trà : Thường với loại trà ngon cỡ trung bình người ta thuờng tính cho mỗi một người khách khoảng một muỗng cà phê trà xanh. Tuy nhiên nếu dưới 3 người khách, nên cho hơn một tí để tránh quá nhạt.

Bước 3: Pha trà

Với loại trà xanh cỡ trung bình, người ta thường pha trà 3 lần khác nhau như sau :

Lần thứ nhất: được pha với nước nóng ở khoảng 60 0C, để trà ngấm khoảng 2 phút đồng hồ trước khi rót cho khách. Nước sôi từ bình thủy được rót ra một cài bình trà khác (hay chén tống) để giảm nhiệt độ trước khi cho vào bình pha trà.

Lần thứ hai: pha với nước nóng khoảng 80 0C trong khoảng 30-40 giây, có nghĩa là cho nước vào ấm pha trà , hơi lắc nhẹ và rót ra tách cho khách ngay. Nước cũng được rót qua bình trung gian nhưng nhanh hơn để có nhiệt độ như mong muốn.

Lần thứ ba: Nước pha ở nhiệt độ khoảng 90 0C, cũng khoảng 30- 40 giây. Nước có thể ruôn trược tiếp từ bình thủy vào ấm trà, vì nước sôi khi qua các giai đoạn rót vào bình thủy, rồi từ bình thủy rót vào ấm pha trà đã có nhiệt độ khoảng 90 độ C. Với những loại trà ngon đặc biệt, người ta có thể pha trà lần thứ 4 hay lần thứ 5 (cách thức pha như lần thứ 3) mà nước trà vẫn xanh và còn mùi vị. Nhưng những loại trà xanh hạ phẩm, rẻ tiền việc pha trà hơi khác hơn chút đỉnh. Chẳng hạn lần thứ nhất phải ở nhiệt độ cao hơn (70- 80 độ, 2 phút) , lần thứ hai (90 độ, khoảng 1- 2 phút) và không có lần thứ 3 vì hết mùi vị rồi. (giải thích ở phần dưới).

Lượng nước pha trà: Người pha trà phải biết ước lượng cho bao nhiêu nước pha vào bình trà, không thể pha trà xanh của Nhật Bản giống như pha trà của Trung Quốc hay Việt Nam được mà phải biết dung tích của tách uống trà và số tách để cho đúng lượng nước để mỗi lần rót trà cho khách phải hết trọn vẹn nước trong bình pha trà. Nếu còn sót lại sẽ làm giảm chất lượng của lần uống trà kế tiếp vì sai nhiệt độ, vì oxy hoá làm mất mầu xanh đẹp của trà.

Bước 4: Cách rót trà

Không bao giờ rót trà cho khách một lần đầy tách rồi rót tiếp cho người khách kế tiếp! Làm như vậy sẽ có sự khác biệt về độ đậm nhạt của nước trà trong mỗi tách, cũng như không đều về lượng trong mỗi tách (tách đầu tiên quá nhiều, tách cuối cùng rất ít, quá đậm vì thời gian trà ngấm ra nhiều hơn hay không còn nước cho người kế tiếp!). Vì vậy, tất cả các tách của khách đều được để trong khay trà rồi rót theo thứ tự 1,2,3,4… rót lần đầu khoảng 30ml (cho mỗi tách, cỡ lớn 70 ml), sau đó rót lần thứ hai với thứ tự ngược lại 4, 3, 2 ,1 mỗi lần khoảng 20ml (cho mỗi tách có tổng cộng 50ml nước trà) nếu còn dư chút ít trong bình, nên co dãn để phân đều cho các tách. Sau đó mới đưa mời khách.

Bước 5: Cách uống trà

Khi uống trà xanh Nhật bản (cũng như uống trà bột trong lễ dâng trà) người Nhật phải ăn một vài loại bánh ngọt để làm gia tăng hương vị của trà. Trước khi uống trà, người ta ăn vài miếng bánh (phải ăn hết bánh trong miệng rồi mới uống trà, không nên vừa ăn vừa uống ). Sau đó thỉnh thoảng ăn thêm bánh và uống trà tiếp theo. Với cách này sẽ làm gia tăng hương vi của trà xanh một cách lạ kỳ. Với cách uống trà cầu kỳ, độc đáo và tinh tế này của người Nhật đã đưa cách uống trà Nhật trở thành một môn nghệ thuật mà cả thế giới phải nể phục và thưởng thức.

 nguồn:http://bantra.com.vn/